1923 do 1939
Sokół i łowiectwo

Okręg II Dzielnicy Pomorskiej obejmujący powiaty: chojnicki, tucholski i część sępoleńskiego, założony został w maju 1920 r. z siedzibą w Tucholi. Do okręgu II należały wówczas gniazda sokole: Brusy, Chojnice, Czersk, Tuchola. Pierwszy Zarząd Okręgu tworzyli druhowie: dr Prais – prezes, Kamiński, Spitza, Wilant, Skoczewski, Wysocki i Zieliński.

Gniazda polskości…

Odznaka Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.Z roku na rok tworzyły się nowe gniazda sokole na terytorium powiatu chojnickiego, gdzie do końca 1923 r. powstało 10 gniazd. Toteż uchwałą Rady Okręgowej z dnia 23 marca postanowiono przenieść siedzibę okręgu do Chojnic. W związku z tym nastąpiła reorganizacja zarządu okręgu II w następującym składzie: Dolata (Chojnice) prezes, dr Prais (Tuchola) wiceprezes, Kaliszan (Chojnice) sekretarz, Warsiński (Chojnice) skarbnik, Nawalewski (Chojnice) naczelnik, druhowie: Sitarek (Chojnice), Pakuła (Tuchola), Topa (Czersk), Falkowski (Czersk) i Odya (Lubnia) jako ławnicy. Z okazji corocznego zlotu okręgowego urządzano zawody sportowe. W 1920 r. zlot odbył się w Brusach, rok później w Chojnicach, w 1922 r. w Czersku, 1923 w Tucholi, 1924 w Brusach, rok później ponownie w Chojnicach , w 1926 r. w Czersku, 1927 w Sępólnie i w 1928 r. w Tucholi. Poza tym okręg brał udział w ogólnopolskim zlocie w Warszawie w 1921 r., w 1922 r. w zlocie Dzielnicy Wielkopolskiej w Poznaniu, Dzielnicy Pomorskiej w Bydgoszczy w 1924 r. i w Grudziądzu w 1927 r. Przewodnictwo okręgu organizowało corocznie bieg okrężny o puchar przechodni „Dziennika Pomorskiego”, a także bieg na przełaj o puchar dh. Mecenasa Feliksa Kopickiego, założyciela i członka honorowego gniazda chojnickiego.

W 1928 r. Okręg liczył 16 gniazd a mianowicie: Brusy, Brzeźno Szl., Czersk, Czyczkowy, Chojnice, Kamień Kraj., Konarzyny, Kiełpin, Lubnia, Łąg, Ogorzeliny, Rytel, Sępólno, Tuchola, Żalno i Małe Chełmy. Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” przed pomnikiem na Placu Jagiellońskim w 1930 r.Skład Zarządu przedstawiał się następująco: prof. Szczepański (Chojnice) prezes, dr Prais (Tuchola) wiceprezes, Marcinkowski (Ogorzeliny) zastępca prezesa, Kaliszan (Chojnice) sekretarz, Mazalon (Chojnice) skarbnik, Reszka   (Rytel) naczelnik, Sitarek (Chojnice) zastępca naczelnika, Pakuła (Tuchola) gospodarz oraz Hołoga (Brusy), Kalinowski (Sępólno) i Schoffer (Kiełpin) – ławnicy.

Gniazdo Brusy. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Brusach powołano do życia 6 stycznia 1919 r. prezesem wybrano znanego działacza Władysława Hołogę, na sekretarza Feliksa Skwierawskiego i Leona Wysockiego na naczelnika. Dh Hołoga pozostał na tym stanowisku przez klilka kadencji, a wiernie sekundowali mu dh Pański jako sekretarz i dh Richter jako naczelnik. Z rozkazu władz pruskich Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Brusach w kwietniu 1919 r. zostało rozwiązane, ale tylko na papierze. Druhowie nadal potajemnie zbierali się w prywatnych mieszkaniach gdzie urządzano kursy oświatowe – nauka pisowni polskiej, wykłady z literatury i historii polskiej, a w tajnych kółkach zamkniętych obchodzono wieczornice patriotyczne.

„Darz Bór” …

Zaraz po I wojnie światowej i przyłączeniu Pomorza do niepodległej Polski, pojawiać się zaczęły wśród myśliwych pomorskich tendencje zrzeszenia się. Ślady działalności w tym kierunku zauważyć można już w 1920 roku. Te odruchy życia i troski o łowiectwo pomorskich myśliwych ucieleśniły się we wrześniu 1920 roku w Grudziądzu, gdzie został założony pierwszy na Pomorzu klub myśliwski. Wkrótce idea myśliwska złączyła również myśliwych z Chojnic i okolic.

Pierwotnie istniał zamiar założenia w Chojnicach filii Pomorskiego Klubu Myśliwskiego z Grudziądza, jednak Strzelanie konkursowe Zach. – Pom. Klubu Myśliwskiego w Krojantach. (1930 r.) Stoją od lewej: W. Sikorski, P. Gumprecht, A. Pruszak. odstąpiono od tego zamiaru i z inicjatywy znanego myśliwego doktora Jana Pawła Łukowicza, założono w Chojnicach w dniu 4 marca 1922 roku Zachodnio - Pomorski Klub Myśliwski. Stowarzyszenie to miało na celu: szerzenie etyki łowieckiej wśród okolicznych myśliwych, popieranie ochrony i hodowli zwierzostanów, tępienie kłusownictwa, czuwanie nad przestrzeganiem ustawowych przepisów łowieckich oraz pielęgnowanie polskiej tradycji łowieckiej.

W skład pierwszego zarządu tego stowarzyszenia weszli następujący myśliwi: dr Jan Paweł Łukowicz – prezes, ppłk Jarnuszkiewicz – wiceprezes, Julian Padechowicz – sekretarz, Adam Wolszlegier – skarbnik. W okresie międzywojennym do klubu należało przeciętnie ok. 25 członków. Tempo pracy Klubu Myśliwskiego było dość żywe, a praca nie ograniczała się tylko do zebrań myśliwych. Prócz działań nad podniesieniem etyki łowieckiej nie zaniedbywano innych działów, starano się organizować strzelania konkursowe i polowania z nagonką. Jednak szczególną popularnością cieszyły się konkursy wyżłów dowodnych (psów myśliwskich). Po raz pierwszy na Pomorzu taki konkurs odbył się  w dniach 23 - 24 czerwca 1934 roku w Klosnowie. Do zorganizowania tego konkursu szczególnie przyczynili się: dr Jan Paweł Łukowicz z Chojnic, Alojzy Pruszak z Krojant oraz Ulryk Raszke z Rytla.

Oprac. Z.S. K.S. (red). Fot. archiwum