1928 do 1939
Chojnicka Centrala Biblioteczna

O akcji bibliotecznej w powiecie chojnickim czytamy w czasopiśmie „Oświata Pozaszkolna nr 5 z 1938 r. „Wydział Powiatowy Chojnicki już w 1928 r. zapoczątkował akcję biblioteczną na terenie swego powiatu”.

Członkowie zarządu Pomorskiej Izby Rolniczej wspierali rozwój sieci bibliotek. W środku w pierwszym rzędzie prezes Kazimierz Kempski – Esden.Uruchomiono wówczas zaledwie kilka kompletów, liczących po 80 – 90 tomów. Liczba kompletów w roku 1931 wzrosła do 10-ciu, każdy przeciętnie po 1000 tomów. Od roku 1931 z powodu trudności finansowych Wydziału Powiatowego księgozbioru nie powiększano. Dopiero w roku szkolnym 1934/35 przeprowadzono reorganizację bibliotek samorządowych, uruchomiając powiatową centralę bibliotek ruchomych przy Inspektoracie Szkolnym w Chojnicach. Liczba kompletów bibliotecznych wynosiła 20, każdy po 50 książek. Funkcję kierownika centrali pełniła do końca roku szkolnego nauczycielka p. Lanżanka. Dzięki pomocy Ministerstwa, Kuratorium i Pomorskiej Izby Rolniczej, księgozbiór centrali w ostatnim czasie powiększył się o 650 książek, z których utworzono 13 nowych kompletów. Obecny kierownik centrali, nauczyciel p. Antczak przy wydatnej pomocy nauczycieli pp. Łangowskiego, Kobusińskiego, Kabathówny i Łukowskiej dokonał przeglądu i uzupełnienia starych kompletów oraz zorganizował nowe. Doborem książek zajął się obwodowy instruktor oświaty wraz z kierownikiem centrali, przekładając wykazy Przewodniczącemu Wydziału Powiatowego jako właścicielowi centrali. Administracją bibliotek kieruje Inspektorat Szkolny w Chojnicach.

Celem należytego skoordynowania akcji bibliotecznej na terenie powiatu chojnickiego zorganizowano w Chojnicach konferencję przedstawicieli Towarzystwa Czytelni Ludowych. Związku Strzeleckiego, Katolickich Stowarzyszeń Młodzieży i Kółek Rolniczych. Zebrani stwierdzili konieczność współpracy oraz ustalili siec biblioteczną, z tym, że poszczególne czynniki działać będą na wyznaczonym terenie. Teren przygraniczny obejmujący gminy: Chojnice (wieś) Konarzyny, Lipnicę, Brzeźno i Leśno, obsłuży centrala powiatowa i Z,S. Resztę powiatu, a więc gminy Karsin, Brusy, Czersk i Rytel pozostawiono T.C.L.

Ekspedycja kompletów książek biblioteki ruchomej przez pracowników bibliotecznych. W związku z uruchomieniem powiatowej centrali bibliotek ruchomych odbyła się w grudniu 1937 r. w Sali Wydziału Powiatowego w Chojnicach, podniosła uroczystość z udziałem przedstawicieli władz i organizacji społecznych, połączona z odprawą bibliotekarzy poszczególnych punktów bibliotecznych oraz poświęceniem 1650 książek ułożonych w 33 komplety. Po przerwie odbyła się odprawa bibliotekarzy, rekrutujących z grona młodzieży wiejskiej, celem zapoznania się z techniką prowadzenia bibliotek. Szczegółowych informacji udzielali delegat Kuratorium i kierownik centrali. Podkreślić należy wielki zapał młodzieży kaszubskiej, która w zrozumieniu ważności roli bibliotekarza wiejskiego przybyła bezinteresownie na odprawę z miejscowości oddalonych do 50 km.

Komplety bibliotek ruchomych przydzielono 33 miejscowościom szkolnym, położonych na terenie gmin przydzielonych do obsłużenia centrali powiatowej. Pozostało jeszcze do obsłużenia na przydzielonym terenie 27 miejscowości szkolnych. Stuprocentowa realizacja sieci bibliotek przewidziana jest na 1940 r.”

Niestety, wybuch II wojny światowej przeszkodził w realizacji tychże planów, a okupanci z całą bezwzględnością likwidowali punkty biblioteczne i księgozbiory. To czego nie udało im się zniszczyć zostało pieczołowicie przechowane przez miejscową ludność przez okres okupacji.

Przeszkolenie w Chojnicach

W dniach 5 – 6 maja 1938 r. odbyła się w Chojnicach dwudniowa konferencja, poświęcona przeszkoleniu bibliotekarzy punktów z całego powiatu chojnickiego. Konferencję przeprowadził p. Krukowski Kazimierz (z Torunia) przy współudziale kierownika Powiatowej Centrali Bibliotecznej p. Jana Antczaka i obwodowego instruktora o.p.p. Stanisława Karpusa. Przeszkolono 27 bibliotekarzy, rekrutujących się wyłącznie z szeregów przodowniczej młodzieży wiejskiej.

Ze sprawozdań wygłoszonych podczas konferencji, wynika, że czytelnictwo z każdym rokiem rozwija się coraz pomyślniej, że jest duży głód polskiej ksiązki i że w obecnym stanie zaledwie 33% potrzeb powiatu znajduje zaspokojenie.

Obecnie na terenie powiatu chojnickiego Powiatowa Centrala Biblioteczna (samorządowa) obsługuje kompletami ruchomymi 33 punkty biblioteczne, a T.C.CL. – 12. W bieżącym roku szkolnym nowe nabytki Centrali wynoszą ogółem 1251 tomów, z czego 506 tomów jeszcze nie uruchomiono ( są w opracowaniu).  

oprac. (red) fot. arch. NAC.