Strona główna >  Materiały  >  PRL  > Dzieje jednego pomnika

                                       

1949 do 1989
Dzieje jednego pomnika

Najważniejszym świętem państwowym w okresie PRL był dzień 22 lipca. Było ono obchodzone ku czci ogłoszenia tzw. Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, co według oficjalnej historiografii nastąpiło 22 VII 1944 r. w Chełmie.

Polscy komuniści przywiązywali do tego święta dużą wagę. Władze starały się, by wszelkie wydarzenia o szczególnej, symbolicznej wymowie przypadały w tym właśnie dniu. I tak, 22 lipca 1952 r. uchwalono Konstytucję PRL. 22 lipca 1954 r. odbył się pierwszy spust surówki z wielkiego pieca w Nowej Hucie. 22 lipca 1974 oddano do użytku warszawską Trasę Łazienkowską, a rok później Dworzec Centralny. Imię 22 lipca nadawano placom i głównym ulicom w wielu miastach. Nadawano je także zakładom przemysłowym, np. firmie „dawniej E. Wedel”. Przysłowiowe stało się „rzucanie” w tym dniu na rynek atrakcyjnych towarów w miejscach zgromadzeń organizowanych na cześć „święta lipcowego”. Ponadto, tego dnia w okresie PRL kilkakrotnie ogłaszano amnestię.

Nie inaczej mogło być w samych Chojnicach, a jedną z inicjatyw lipcowych było uroczyste odsłonięcie pomnika „Za Naszą i Waszą Wolność”. Budowę samego monumentu i jego odsłonięcie poprzedził akt erekcyjny wmurowany dnia 5 czerwca 1949 r. w podwaliny pomnika zwycięstwa i wolności. W akcie erekcyjnym m.in. czytamy: „W ramach Czynu Ludowego 1949 r. Komitet Budowy Pomnika Zwycięstwa i Wolności reprezentowany przez cale społeczeństwo (jakaż dziwna zgodność – dopisek red) zabytkowego miasta Chojnice i powiatu chojnickiego – w bratnim sojuszu robotniczo – chłopskim – pod przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w okresie sprawowania władzy Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej przez ob. Boleslawa Bieruta wmurowuje akt erekcyjny ku wiecznej pamięci przyszłych pokoleń w dowód przyjaźni dla narodów Związku Socjalistycznych Republik Rad i Narodów Słowiańskich oraz w dowód wdzięczności dla Armii Radzieckiej, która pod przewodnictwem generalissimusa Stalina przyniosła naszemu miastu i powiatowi wyzwolenie z kajdan hitleryzmu w pamiętnych dniach zaciętych walk, które trwały na terenie całego powiaty od 13 lutego 1945 do marca 1945 r.”

No i nadszedł ten szczególny dzień 22 lipca 1950 r., kiedy przy licznie zgromadzonych mieszkańcach miasta, powiatu i zaproszonych gościach nastąpiła ceremonia odsłonięcia pomnika. Z tej okazji została wydana specjalnie oprawiona księga, na kartach, której odnaleźć można następujący wpis: „W dniu odsłonięcia Pomnika Zwycięstwa i Wolności w Chojnicach społeczeństwo miasta i powiatu chojnickiego przekazuje niniejszą księgę przyszłym pokoleniom ku wiecznej pamięci wyzwolenia miasta Chojnic z kajdan hitlerowskich przez bohaterskie wojska Armii Radzieckiej rozgromienia faszyzmu międzynarodowego i umożliwienia Ludowi Polskiemu stworzenia silnych i trwałych fundamentów budowy socjalizmu w Polsce”. Dalsze wpisy nie pozostawiają wątpliwości, komu tak naprawdę postawiono pomnik „wdzięczności”. Historia jednak okazała się bezlitosna. Pomnik nie przetrwał nawet jednego pokolenia. Zmiany polityczno ustrojowe po 1989 r. zapoczątkowały jego późniejszą rozbiórkę, a świadectwem jego istnienia poza cytowaną księgą są jedynie zachowane fotografie.

(red) Z.S. fot. arch.